In de papieren Nieuwsbrief van dit voorjaar heeft Vriendenlid Kees den Blanken een artikel geschreven over de grenzen van het Beatrixpark.
Hierbij de digitale versie, met daarbij ook de uitgebreide versie met alle afbeeldingen!
In bijgaand pdf bestand kunt u alle achtergrond informatie en kaarten terugvinden: Aanvullende informatie over HET BEATRIXPARK IS GRENZELOOS
De tekst in de nieuwsbrief:
Het Beatrixpark is grenzeloos. Grenzeloos mooi natuurschoon, op deze plek! Ontwerp, uitvoering en onderhoud van het landschap bieden plant, dier en mens unieke ervaringen. Je loopt er haast eindeloos over de steeds wisselde paden, ziet zeer diverse tuinen, bomen en planten en hoort ook andere vogels dan meeuwen. Grote en kleine mensen en honden genieten. Binnen de Ring!
Grenzeloos in de tijd ook. Ieder jaar weer bloeien bloemen en groeien bomen. Stormen kunnen grote bomen vellen, maar de kleinere groeien door. Soms is dat doorgroeien lastig en verdwijnen zichtlijnen of moeten agressieve groeiers als de Japanse duizendknoop bestreden worden. Zolang zon, water en lucht planten bereiken, planten die zich voort en blijft ons prachtig park in leven.
Zijn er wel grenzen aan de grootte van het Beatrixpark? Natuurlijk wel en dit artikel gaat over de vraag waar praktische west- en zuidgrenzen van ons Beatrixpark liggen. U zult – wellicht – verbaasd zijn hoe groot het Beatrixpark – ook volgens het Kadaster – wel niet is. Hoeveel bijzondere huizen en gebouwen in het park staan en hoe uniek dat is. Ook ga ik in op de destijds bedoelde samenhang van groenvoorzieningen en bebouwing, samenhang die grenzen vervaagt en ook nu nog bijzonder is.
Op de huidige kaart van het Kadaster ziet u dat het Beatrixpark over twee percelen verdeeld is. Op de kadastrale kaart van het zuidelijke deel van het Beatrixpark (hieronder) ziet u dat het perceel van het Beatrixpark tot de Minervalaan doorloopt. Het noordelijk park perceel loopt tot de Churchilllaan!
U ziet dus dat de flatgebouwen langs de Beethovenstraat binnen [het perceel van] het Beatrixpark liggen. U ziet op deze kadastrale kaart hoe die flats, de kantoren van AkzoNobel, Stibbe en het Nicolaas Lyceum, Kapel en Convict en de nog te bouwen flats op kavels 6/7 en 2 op eigen kavels liggen, omsloten door – dus in – het Beatrixpark. De beroemde architect Jo Coenen van het Stibbe kantoor schrijft dat dat gebouw “letterlijk in het Beatrixpark staat en dat de organische footprint van de gebouwen in het Beatrixpark toestaat dat het park wordt doorgezet rondom de gebouwen en zelfs zichtbaar en voelbaar is vanaf de Beethovenstraat. Vloeiende lijnen van het romantische Beatrixpark worden doorgezet in de architectonische uitstraling”. Op website park-meadows.nl vertelt architect Ben van Berkel hoe hij die flat op kavel 6/7 ontwierp in het mooie Beatrixpark.
Gebouwen en natuur vormen hier een ruimtelijk-culturele eenheid. Deze bijzondere integratie van groen en bebouwing aan de westkant van het Beatrixpark is een gaaf voorbeeld van de idealen van stadsarchitect Cornelis van Eesteren om stad en groen te verbinden. Zijn Amsterdams Uitbreiding Plan (AUP), waar de Prinses Irenebuurt met het Beatrixpark en bebouwing deel van uitmaken, werd ontworpen met aaneengesloten, doorlopende groene ruimtes. Vanaf een woning moest je via tuin, hof, groen- en parkstrook en park naar de landschapsstructuur in hetbuitengebied kunnen lopen. Deze ontwerpprincipes – hieronder in een schema weergegeven – zie je aan de westkant van het Beatrixpark duidelijk terug. Voordat de Parkhal(!) van de RAI de Groene Zoom onderbrak liep je van de Minervalaan, over groen- en parkstroken, het Beatrixpark, de Groene Zoom, Amstelpark en Amstelscheg naar Ouderkerk a/d Amstel. Op deze route staan ook nu nog prachtige parkbomen tussen de flatgebouwen, o.a. Kaukasische vleugelnoten! Deze groen- en parkstroken werken als verbindende grastapijten. Door de plaatsing van de flats haaks op de Beethovenstraat worden hier ook aangenaam lange en verbindende zichtlijnen gecreëerd.
Deze heel bijzondere integratie van woningen, groen en ook infrastructuur komt ook naar voren in de door bureau Monumenten en Archeologie van de gemeente opgestelde AUP Ordekaart. Hieronder links ziet u de – hoge –waardering van de – deels monumentale – flats in het Beatrix-park en het rechterkaartje toont dat de unieke verkaveling hier van de allerhoogste orde (1) is!
Van Eesteren was vanaf 1929 directeur Stadsontwikkeling, waar hij in 1958 werd opgevolgd door Ir. Jakoba Mulder, die vanaf 1930 bij de gemeente werkte. Samen werkten zij aan het AUP, waar dit integrale – rood en groen – stadsontwerp een uitwerking is van de ideeën over de moderne stad van de wereldberoemde CIAM-beweging, waarvan Van Eesteren van 1930 tot 1947 voorzitter was. Le Corbusier was een belangrijk lid van CIAM, en ook Mart Stam – architect van flats aan de Dopper-kade en de Beethovenstraat – was CIAM lid. CIAM-principes benadrukken samenhang en eenheid van ruimte, licht en groen en beïnvloedden sterk het Nieuwe Bouwen, De Stijl en ook de Irenebuurt. Jakoba Mulder tekende de huizen aan de Beethovenstraat in het park en zag de A10 als zuidgrens.
Scherpe grenzen vallen weg bij de integratie van verschillende functies op zo’n groot perceel en kunnen op verschillende plekken getrokken worden. Aan de westkant gebruikten gemeente en ook wij Vrienden de ventweg van de Beethovenstraat als parkgrens, zoals te zien is op onderstaan-de kaarten van de Gemeente uit 2004 en van de Vrienden uit 2016. (2 linker kaarten). Maar op de recente kaarten van Vrienden uit 2019 en 2020 (2 rechter kaarten) wordt het park kleiner, gaat de waardevolle eenheid met de flats verloren en verdwijnt er aan de westkant zelfs een stuk park!
Kadastrale kaarten tonen duidelijk dat de zuidgrens van het Beatrixpark bij de A10 ligt. In het Bestemmingsplan Beethoven tweede fase staat: “Het zuidelijke deel van het Beatrixpark, gelegen in het plangebied Beethoven tweede fase, wordt ook wel de ‘Natte Vallei ’genoemd. In 1994 werd ter (gedeeltelijke) compensatie voor verlies aan park t.g.v. de uitbreiding van de RAI een strook langs de Ringweg aan het Beatrixpark toegevoegd, de ‘Natte Vallei’, naar ontwerp van het bureau Hollandschap”. Dat nieuwere deel – tot de A10 – hoort dus ook, met de flats, bij het Beatrixpark.
Dat de westgrens van het Beatrixpark bij de Beethovenstraat en de zuidgrens bij de A10 ligt blijkt ook heel duidelijk uit onderstaande twee kaartjes. Ze tonen de berekeningen van de “Groen voor Rood” afspraak om in het plangebied Beethoven het oppervlak aan groen gelijk te houden bij de verandering van bebouwing – in het park – aldaar. Onze vereniging heeft deze prima afspraak destijds geïnitieerd en helpen uitvoeren. Het park begint op de hoek A10/Beethovenstraat en nieuw te bouwen flats liggen op eigen kavels omsloten door [het perceel van] het Beatrixpark.
Helaas zegt en schrijft het bestuur recent dat de nieuwe kavels 6/7 en 2 niet in maar aan het Beatrixpark liggen. Zo verschuift de zuidgrens van het Beatrixpark naar de Prinses Irenestraat. Door aan de westkant een strook van het park te verwijderen en de zuidgrens van het park omhoog te schuiven wordt het Beatrixpark kleiner en gaat belangrijk erfgoed verloren. Hopelijk overtuigen bovenstaande argumenten het bestuur om voortaan in taal en beeld de ventweg van de Beethovenstraat als westgrens en het talud van de A10 als zuidgrens van het Beatrixpark te gebruiken.
In bijgaand pdf bestand kunt u alle achtergrond informatie en kaarten terugvinden: Aanvullende informatie over HET BEATRIXPARK IS GRENZELOOS
